تِمساح یا مَگرمَج^[3] یا تَساچه^[4] یا دوزَن^[5] (انگلیسی: Alligator) جانوری است خزنده دارای چهار دست و پا، در آب به راحتی شنا می‌کند، اما همیشه در آب نمی‌ماند و تخم‌هایش را در خشکی می‌گذارد. این حیوان دارای فک و دندان‌های بسیار نیرومند است و به گروه چهاراندامان از تیرهتمساحیان تعلق دارد. این خزنده? آبی و خشکی بزرگ در سراسر مناطق جهان مانند: آفریقا، آسیا، آمریکا و استرالیا زندگی می‌کند. تمساح مانند سایر موجودات ساکن در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و سرزمین‌های مرطوب در آب‌های شیرین و گاهی در آب‌های کمی شور زندگی می‌کند.

 نام[ویرایش]

تمساح واژه‌ای است که برای نامیدن انواع مختلف کروکودیل از جمله کایمن و الیگاتور استفاده می‌شود. در گذشته واژه نهنگ به جای تمساح استفاده می‌شد اما در قرن بیستم نهنگ به واژه‌ای برای نامیدن والها تبدیل شد و تمساح جای آن را در معنی کروکودیل گرفت. امروزه بسیاری از اوقات نام تمساح و سوسمار به جای یکدیگر استفاده می‌شوند در حالی که سوسمار نام گروه دیگری از خزندگان، دربرگیرنده مارمولک، بزمجه و... است که در زبان انگلیسی بدان lizard گفته می‌شود.^[6]

 تغذیه[ویرایش]

تمساح اغلب از مهره‌داران دیگر مانند انواع ماهیها، خزندهها و پستانداران و بعضی وقت‌ها از بی‌مهرگانی مانند صدفها و سخت‌پوستان با توجه به گونه‌های خود تغذیه می‌کنند. تمساح شجره تاریخی دارد و از زمان‌های دور وجود داشته و این اعتقاد وجود دارد که از زمان دایناسورها به این طرف تغییرات ناچیزی داشته‌است.

 مشخصات ظاهری و جسمی[ویرایش]

به‌رغم سابقه ماقبل تاریخ، از انواع پیشرفته خزندگان هستند. برخلاف خزندگان دیگر، قلب چهار محفظه‌ای، دیافراگم و قشر مغزی هوشمند دارد. سیستم صوتی خارجی تمساح، علائم زندگی آبی و خاکی و سبک زندگی دوره‌ای دارد. تمساح دوزیست است. تمساح بدن خط دار ناصافی دارد و می‌تواند به سرعت و راحت در آب شنا کند و همچنین می‌تواند هنگام شنا پاهای خود را در کناره‌های بدن خود جمع کند و با کاستن از مقاومت آب سریعتر شنا کند. تمساح پاهایی باانگشتان چسبیده بهم دارد، گرچه این پاها برای پا زدن در آب به کار نمی‌رود، اما این خصوصیت امکان برگشت سریع و حرکتهای ناگهانی را در آب را به او می‌دهد. در مسافت‌های کوتاه، حتی بیرون از آب خیلی سریع می‌باشد. تمساح آرواره‌های فوق العاده قوی و دندان‌های تیز برای گرفتن و پاره کردن گوشت دارد.

اگر دهان تمساح بسته نگهداشته شود نمی‌تواند آن را باز کند. به همین دلیل برای مطالعه یا حمل و نقل تمساح، معمولاً آرواره‌های او را با نوارهای فلزی یا با بندهای لاستیکی بزرگ که از تایر و تیوب اتومبیل تهیه می‌شوند، می‌بندند. تمساح همچنین حرکات جانبی محدودی در گردن خود دارد.

 سن[ویرایش]

در حال حاضر روش‌های معتبری برای سنجش عمر تمساح وجود ندارد، بعضی از حلقه‌های رشد در استخوان‌ها و دندانهای آن‌ها استفاده می‌کنند که این غیر اصولی و غیر قطعی است، قدیمی‌ترین تمساح C. proposus در حدود هفتاد سال زندگی می‌کرده‌است، و شواهد محدودی نیز نشان می‌دهد که بعضی از انواع این حیوان بیش از صد سال عمر می‌کنند. یکی از قدیمی‌ترین نوع تمساح‌های شناخته شده در یک باغ وحش در روسیه ظاهراً در سن 115 سالگی مرده‌است. گزارشهای جدید این موارد را تأیید نمی‌کند.

تصویری از یک تمساح در مردابی مصنوعی.

تمساح کوتوله آفریقایی غربی

 اندازه[ویرایش]

در اندازه گونه‌های مختلف تمساح تفاوت‌های زیادی وجود دارد. از انواع استثنائی کوچک، افسانه‌ای یا جادویی تا گونه‌ای بزرگ‌تر، تمساح آب شور. گونه‌های بزرگ اغلب 5 یا 6 متر و وزن آن‌ها 1000 کیلوگرم می‌باشد ? اما وزن برخی از تمساح‌های نر ممکن است به 1300 کیلو نیز برسد. علی‌رغم وزن زیاد گونه‌های بالغ، زندگی خود را از اندازه‌های خیلی کوچک شروع می‌کند.

تمساح وقتی که برای اولین بار از تخم بیرون می‌آید در حدود 20 سانتیمتر طول دارد. اندازه‌ها با توجه به فصل و تغذیه و ترکیبات خون مادر فرق می‌کند. گونه‌های بزرگ‌تر ، همچنین بزرگ‌ترین خزنده روی زمین، تمساح آب شور است، که در استرالیای شمالی و کل آسیای جنوب شرقی زندگی می‌کند. بر طبق نظرات بعضی دانشمندان، اطلاعات موثقی در مورد اینکه تمساح‌های ماقبل تاریخ بیش از 9 متر طول دارند، در دست نیست.

در شهر نورمنتون، کوئینزلند، استرالیا قالب فیبر شیشه‌ای یک تمساح وجود دارد که «کرایس کروک» نامیده می‌شود که عکس آن در سال 1958 توسط کریستینا پاولوسکی که حیوان را در بستر شنی رودخانه نورمن یافت، گرفته شده‌است. گزارشی از یک تمساح آب شور بطول 8?2 متر در استرالیا وجود دارد. همچنین جمجمه یک تمساح آب شور از اوریسای هند وجود دارد که تخمین زده می‌شود که 6?4 تا 7 متر طول داشته‌است.

در 16 ژوئن سال 2006 یک تمساح عظیم 7?1 متری آب‌های شور در اوریسای هند به عنوان بزرگ‌ترین تمساح زنده جهان نامگذاری شد. این تمساح در محوطه حفاظت شده حیات وحش بیتارکانیکا زندگی می‌کند و در ژوئن سال 2006، در کتاب سوابق جهانی گینس ثبت شد.^[7]

پراکندگی ها

 رفتار و زیست‌شناسی[ویرایش]

تمساح شکارچی کمین‌کننده و فرصت‌طلب است. و با توجه به خونسرد بودن می‌تواند مدت طولانی بدون غذا زنده بماند و به ندرت به فعال شدن برای شکار نیاز دارد.^[8] تمساح علی‌رغم ظاهر آرام، از فعال‌ترین جانوران نیمه‌آبزی در محیط است.^{[9][پیوند مرده][10]}

تمساح‌های وحشی در بسیاری از مناطق مورد محافظت قرار گرفته‌اند، اما آن‌ها بطور تجاری در مزرعه هم نگهداری می‌شوند. پوست آن‌ها دباغی می‌شود و برای درست کردن بسیاری از وسایل چرمی مانند کفش و کیف دستی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گونه‌هایی که در مزرعه نگهداری می‌شوند تمساح‌های آب شور و تمساح‌های نیل می‌باشند. تمساح‌های عظیم‌الجثه آب شور و تمساح‌های کمیاب سیامی در مزارع آسیایی پرورش داده می‌شوند. پرورش تمساح‌ها جمعیت گونه‌های آب شور را در استرالیا افزایش داده، چون تخم‌ها عموماً از انواع وحشی گرفته می‌شود و مالکان آن‌ها علاقه به افزایش تعداد تمساح‌های وحشی دارند.

 خطر برای انسان‌ها[ویرایش]

گونه‌های بزرگ‌تر تمساح از جمله تمساح‌های نیل وتمساح آمریکایی از خطرناک‌ترین انواع هستند. انواع بزرگ کایمن سیاه نیز برای انسان خیلی خطرناک هستند.

 خصوصیت دارویی[ویرایش]

دانشمندان در ایالات متحده آمریکا عامل قوی و نیرومندی را در خون تمساح‌ها بنام کروکودیلین یافته‌اند که می‌تواند مانند آنتی بیوتیکهای استاندارد به سیستم ایمنی درمقابله با عفونت کمک کند. این کشف مدیون کنجکاوی جیل فولرتون-اسمیت از گزارشهای(BBC) مدارک مربوط به علم تهیه‌کننده فیلم تمساح‌های آب شور در استرالیا است.^[11]

 به عنوان غذا[ویرایش]

در بعضی کشورها مانند آمریکا، استرالیا، چین، ژاپن، تایلند و آفریقای جنوبی و همچنین کوبا از گوشت تمساح به عنوان غذا استفاده می‌شود. گوشت تمساح سفید رنگ است و مواد غذایی آن به‌طور مطلوبی با گوشت‌های سنتی قابل مقایسه‌است البته میزان کلسترول آن نسبت به گوشتهای دیگر بسیار کمتر است. گوشت تمساح ترد است.

 اطلاعات عمومی[ویرایش]

• کروکودیل‌ها اسم خود را از یونانیان گرفته‌اند که آن‌ها را در رودخانه نیل مشاهده کرده‌اند. یونانی‌ها آن‌ها را کروکودیلوس نامیدند، یک کلمه ترکیبی کروک که به معنی سنگ‌های کناره رودها و دریلوس که به معنی «کرم» است. یونانیها این حیوانات را «کرمهای سنگ» نامیدند، چون کروکودیل‌ها بر روی سنگ‌های کناره‌های رودخانه‌ها در آفتاب دراز می‌کشند.
• بچه تمساح‌ها کروموزومهای جنسی ندارد و برخلاف انسان جنسیت این حیوان بطور ژنتیکی تعیین نمی‌شود. جنسیت با درجه حرارت تعیین می‌شود که نرها در حدود 31?6 درجه سانتیگراد و ماده‌ها در درجه حرارت کمی پایین‌تر یا بالاتری بوجود می‌آیند. دوره متوسط خوابیدن بر روی تخمها در حدود 80 روز است و آن همچنین بستگی به درجه حرارت محیط دارد.^[12]
• بسیاری از تمساح‌های اولیه علفخوار بودند.